Invervistë – Osmani: Vendi po shkon prapa me shpejtësi, qeveria nuk do të ketë mandat të plotë

Kandidati për kryetar të Komunës së Çairit dhe ish-shef i diplomacisë, Bujar Osmani, në një intervistë për “Nezavisen” i sheh zgjedhjet e 19 tetorit si një referendum në të cilin qytetarët do të thonë – a do të vazhdojnë në rrugën evropiane apo drejt botës serbe. Ai mendon se prapakthimet në shtet janë aq të mëdha, sa nuk duhet pritur as një mandat i plotë për t’i dërguar një mesazh pushtetit. Osmani paralajmëron se në mars do të ketë zgjedhje të parakohshme parlamentare, sepse pas lokaleve do të dëshmohet se kjo situatë është e paqëndrueshme.

Sipas tij, me Çair ka udhëhequr për 20 vite vetëm një kryetar komune, Izet Mexhiti, dhe është ironi që të kërkojë edhe katër vite të tjera për ta bërë Çairin vend më të mirë për të jetuar. Ai premton se nëse zgjidhet, nuk do të ketë më ndërtime ilegale në komunë, por është iluzion të shembet tani një ndërtesë 12-katëshe në të cilën jetojnë qytetarë që kanë kursyer me vite për të blerë një banesë.

“Ndërtime ilegale, tek unë nuk do të kalojnë”, thotë Osmani, sepse siç shprehet, të gjithë që e njohin e dinë “se as kafenë nuk e paguaj me para shteti, e jo të lejohet dikush të ndërtojë ndërtesë të paligjshme nën mbikëqyrjen time”.

Ai vlerëson se urbanistikisht Çairi është në kaos të plotë dhe standardet janë aq të shpërfillura, sa nëse ndodh diçka si në Koçani apo një tërmet, numri i viktimave do të jetë i madh. Për udhëheqjen aktuale thotë se ka lidhur 720 kontrata fiktive pune me aktivistë partiakë, gjoja për mirëmbajtje të higjienës komunale, por e vetmja detyrë e tyre ka qenë të shkruajnë postime kundër tij dhe kundër BDI-së, e jo të pastrojnë.

Ai shprehet i zhgënjyer nga Hristijan Mickoski, sepse me të shqiptarët janë reduktuar në “zero” në institucionet shtetërore (përfaqësimi i tyre ka rënë për 2%), dhe njëkohësisht tregon se në bisedë me diplomatë, kryeministri ka thënë “kjo është kohë për pjesën e dytë të lojës” dhe se me vetëdije po krijohet krizë në shtet sipas kërkesës së dikujt nga veriu.

– Keni fushatën më të dukshme dhe më të organizuar nga kandidatët për kryetarë komunash. Keni trokitur në shumë dyer, nga çerdhet deri te familjet private. Flisni për zgjedhjet si referendum dhe rezistencë të organizuar për ndryshim. Pse Çairi është një investim kaq i madh për BDI-në?

Ka dy arsye për këtë. Këto zgjedhje të 19 tetorit janë referendum në vetvete, sepse qytetarët për herë të parë kanë mundësi të japin mesazh nëse vendi do të vazhdojë në rrugën evropiane apo drejt botës serbe. Është e qartë, këto janë dy alternativa mes të cilave nuk ka hapësirë tjetër. Një hap drejt BE-së është një hap më larg nga bota serbe, dhe anasjelltas. Qytetarët në zgjedhjet e kaluara votuan për shpresë për më mirë dhe tani do ta kenë mundësinë e parë për ta ndërprerë me kohë këtë prapakthim të plotë dhe shkatërrim të gjithçkaje ku është investuar në këtë shtet gjatë 30 viteve të fundit.

Rruga drejt BE-së është tërësisht e bllokuar, marrëdhëniet ndëretnike janë në nivelin më të ulët të mundshëm, Marrëveshja Kornizë është anuluar krejtësisht, shtyllë pas shtylle, nuk jetohet më mirë, qytetarët po e humbin shpresën dhe vazhdojnë të marrin pasaporta të huaja dhe ta lënë shtetin. Mendoj se do të jetë vonë të pritet një mandat i plotë për ta ndërprerë këtë situatë. Dëmi është aq i madh, saqë mund të kalojmë pikën nga e cila nuk do të ketë kthim, dhe atëherë do të jetë vonë. Prandaj 19 tetori për shumë gjëra është referendum për dekadat e ardhshme.

Së pari, BE është krejtësisht e zhdukur nga diskursi publik. Mendoj se kjo është një politikë tërësisht e vetëdijshme që vjen nga veriu, nga partnerët e rinj të huaj të botës serbe. Shpesh e sjell shembullin e Malit të Zi, ku bota serbe është shumë influente, por malazezët aq shumë luftojnë, i rezistojnë ndërprerjes së rrugës evropiane dhe janë shumë afër anëtarësimit. Për Shqipërinë të mos flas fare. Ne krejtësisht iu nënshtruam idesë se RMV nuk ka të ardhme në BE dhe se duhet të kthehet në botën serbe.

E pamë videon me ministren serbe në Manastir, ku hapur dhe pa asnjë perde thotë “kjo është territori ynë nëpër të cilin ka kaluar ushtria serbe”. Ndërkohë, dua këtu ta ndaj popullin serb nga shteti serb.

– Cila është përkufizimi juaj për botën serbe?

Bota serbe është një ideologji që ka për qëllim ta kthejë RMV nën kontrollin e vet të plotë përmes shtetit të thellë, mediave, kulturës, identitetit dhe kishës, për ta transformuar në mënyrë të njëanshme identitetin dhe veçantinë maqedonase në serbe.

Është një rreth qendrash të fuqisë me një qëllim të tillë dhe për atë botë më e rëndësishmja është që RMV të mos vazhdojë në rrugën drejt BE-së, sepse e dinë se kështu do të shkëputet nga ai ndikim. Në fakt, nën petkun se Bullgaria e rrezikon identitetin, po ndodh rrezikim i plotë edhe i identitetit maqedonas, edhe i atij shqiptar përmes këtij ndikimi.

Marrëveshja Kornizë ka tre shtylla:
E para është e drejta e popullit shqiptar në Maqedoni për të vendosur se kush i përfaqëson. Kjo e drejtë sovrane është marrë dhe për udhëheqësinë e tij vendoset në pallatin e bardhë. Këtë e bënte Beogradi në vitet pesëdhjetë në Kosovë. E dini çfarë bënë shqiptarët në Kosovë? Ata krijuan sistem paralel. Thanë – ne nuk i duam tuajat, ju nuk keni legjitimitet. Në RMV ne përpiqemi me argumente të tregojmë se është e paqëndrueshme të imponohet vullneti nga pallati i bardhë i VMRO-DPMNE-së.

E dyta, na është hequr mundësia të kemi ndikim mbi politikat dhe punësimet përmes balancuesit. Ata e shfuqizuan dhe nga ai moment shqiptarët janë reduktuar në “zero” në institucionet shtetërore. Tani po përpiqen të bëjnë të njëjtën gjë edhe me Badenterin.

E treta ishte gjuha, përfitimi më i madh nga Marrëveshja Kornizë, i cili tani është zhdukur nga institucionet. Jo vetëm që nuk ka më dy-gjuhësi në dokumente, por janë ndryshuar edhe memorandumet ku shkruhej emri i ministrive apo i institucioneve. Po ndryshohen vulat, po ndryshohen tabelat, për të hequr gjuhën shqipe.

Dikush po përpiqet me vetëdije të krijojë situatë tensioni mes maqedonasve dhe shqiptarëve, për të pasur gjithmonë arsye të thërrasin veriun për ndihmë. Unë gjithmonë them se interesi më i madh politik këtu janë marrëdhëniet e mira me shqiptarët, dhe prandaj për ta dhe për maqedonasit gjithashtu, 19 tetori është referendum që ky shtet duhet ta ruajë veçantinë, identitetin, marrëdhëniet e mira ndëretnike dhe perspektivën euroatlantike. Ky është interesi autentik maqedonas.

Fatkeqësisht, ekziston një e tërë makineri propagandistike që përpiqet ta shtrembërojë interesin maqedonas në një interes të botës serbe. Kurrë maqedonasit dhe shqiptarët këtu nuk kanë qenë në rrezik të barabartë, dhe këtë e vërej në Çair. Ekziston një e tërë makineri propagandistike që përpiqet ta shtrembërojë interesin maqedonas në një interes të botës serbe.

Maqedonasit në Çair janë pakicë. Çdo sjellje fyese ndaj shqiptarëve i shqetëson ata. Thonë, pse kryeministri i nënçmon shqiptarët? Pse thotë “do t’i kapim për veshësh dhe do t’i nxjerrim nga shtëpitë”? Balancuesi, nëse i mbronte shqiptarët në nivel kombëtar, i mbronte maqedonasit në nivel lokal. Kur ishte balancuesi, komuna duhej të punësonte maqedonas aq sa përqindja e tyre në Çair, dhe ky ishte mekanizëm mbrojtës për të gjithë.

Dikush qartë po dëshiron me vetëdije të krijojë krizë dhe ka marrë udhëzime nga dikush “nga lart” – nga kreditë që vijnë nga Pekini përmes Budapestit, Beogradit e më poshtë. Po ndodh një përçarje serioze ideologjike që e rrezikon interesin e popullit maqedonas para së gjithash, të shqiptarëve dhe të shtetit.

Prandaj jam i interesuar që më 19 tetor qytetarët të thonë – nuk mund të vazhdohet kështu. Qytetarët janë lodhur nga armiqtë e huaj, tani më shumë i shqetësojnë ata të brendshmit… Por këtu tashmë ka dëshmi. Të emërosh Stoilkoviq si ministër për Marrëveshjen Kornizë është fyerja më e madhe, është provokim, është strategji. Mesazhi është – ju pakicat do të rotacionoheni. Deri tani pragu 20 përqind i veçonte shqiptarët me status të veçantë. Tani duan ta heqin për t’i barazuar shqiptarët me të tjerët. Ne kemi thënë që nga viti 2021 se oligarkia është kundërshtari më i madh i anëtarësimit të Maqedonisë në BE, sepse do ta humbte monopolin. Edhe ndaj barazisë është kundër, sepse sërish do t’i prishej ai monopol, ndërsa këta janë sponsorët më të mëdhenj të partive politike maqedonase. Ata i mbledhin liderët politikë dhe u thonë: shqiptarët kanë hyrë shumë në sistem, përmes punësimeve, përmes biznesit, po bëhen rrezik dhe ju duhet të bëni diçka që ngadalë të margjinalizohet roli i tyre. Këtu mendoj se ka elemente edhe nga “bota serbe” në atë marrëveshje. Fillon të realizohet plani hap pas hapi, ndërsa sipas tij Gjykata Kushtetuese bëhet instrument për realizimin e tij.

Marrëveshja e dytë është që kurrë më partitë maqedonase të mos varen për shumicën nga shqiptarët, pas së cilës u fut koncepti që shqiptarët të mos vendosin, por ai që është më afër prej tyre me elitën politike maqedonase. Fatmir Limani ishte zëvendësdrejtor i Mickoskit në ESM, u bënë miq personalë dhe pastaj nisën disa biznese. Jo vetëm që Mickoski vendosi që Besa, e cila humbi zgjedhjet, të jetë pjesë e qeverisë, por edhe ia imponoi asaj zgjidhjen. Cili është mesazhi? Që rruga e përfaqësimit të shqiptarëve kalon përmes miqësive personale dhe anashkalimit të popullit. Prandaj ndodhin disa fenomene. E di që Mickoski në një rast u ka thënë diplomatëve të huaj se “ky është koha për pjesën e dytë të lojës”. Unë mendoj se këto janë çështje serioze që i sjellin dëm më së shumti maqedonasve. Një ditë e humbur në rrugën evropiane është edhe një grup maqedonasish që marrin pasaporta të huaja. Të detyrosh popullin tënd të shkojë në Sofje dhe të nënshkruajë se origjina e tij është bullgare, nuk do të thotë që nuk e do, por që e urren.

Prandaj, atë që po e them, nuk e them vetëm nga perspektiva e shqiptarëve dhe interesave të tyre, por e them po aq për maqedonasit. Kjo është politikë e gabuar dhe dëmin më të madh do ta ndjejnë qytetarët, pa marrë parasysh përkatësinë etnike. Elita politike maqedonase po e edukon elektoratin e vet se shqiptarët janë kërcënim, por ky nuk është interes autentik maqedonas. Ky është interes i “botës serbe” e cila gjithmonë dëshiron të krijojë ndjenjë rreziku tek maqedonasit për t’i bërë të varur. Nëse maqedonasit krijojnë besim me shqiptarët dhe japin besën se do të respektohen, se do të ecim drejt BE-së, çfarë nevoje kanë atëherë të kërkojnë mbrojtje nga Beogradi? Por kjo propagandë se shqiptarët janë kërcënim ka zënë rrënjë dhe kjo emocion shfrytëzohet në zgjedhje përmes politikave anti-BDI.

Unë përsëri them, nuk ka interes më të madh dhe më autentik maqedonas sesa të mbështesim njëri-tjetrin. “Balanceri” ishte një nga ato mekanizma, dhe pasi u tërhoq, në administratën tatimore punësimet janë 41 për 1, në Regjistrin Qendror 10 për 0, në Elektroekonominë e Strugës 23-0, në Debar 26-0, sepse nuk ka vetëdijesim dhe secili merr listën partiake. Fakti që shqiptarët nga 0,2 përqind u rritën në një përqindje më të madhe në institucionet shtetërore e bëri shtetin unitar. Për një vit e gjysmë, statistikat tregojnë se ky përqindje e shqiptarëve në institucionet shtetërore ka rënë për 2 përqind, që është një shifër e madhe. Ne jetojmë në botë paralelë dhe të rinjtë nuk shoqërohen, nuk shkojnë në të njëjtat kafene ose diskoteka, kështu që urat e vetme që na mbajnë së bashku janë institucionet shtetërore. Atje, në të njëjtat zyra punojnë maqedonas, shqiptarë, romë, boshnjakë dhe krijojnë miqësi. Nëse i përjashtoni edhe nga aty, si mendoni të ruani unitaritetin?

A e dini se çfarë po ndodh tani në polici? Policia shqiptarë thonë se kjo nuk është si situata para vitit 2001, por si para vitit 1997 – përjashtim dhe marginalizim total. Janë përjashtuar nga institucionet e sigurisë – çfarë mesazhi është kjo? Janë përjashtuar nga Agjencia e Inteligjencës ku për herë të parë nuk ka zëvendësdrejtor shqiptar. Çfarë dëshironi të tregoni me këtë? Që nuk u besoni shqiptarëve në pjesën e inteligjencës? Në ushtri, gjenerali shqiptar që kishte pozicionin më të lartë, Besnik Emini, si shef i stafit operativ, tani është çuar këshilltar në Ministrinë e Mbrojtjes. Gjenerali më i përgatitur shqiptar me të gjitha certifikatat NATO është larguar, ndërsa thonë se e kanë avancuar. Kjo është politikë e qëllimshme për përjashtim. Dhe dikush ndoshta ka marrë detyrë të provokojë një situatë të re. Në sistem duhet të ketë njerëz nga të gjitha komunitetet.

Nuk po them se Marrëveshja Kornizë është perfekte, por është zgjidhja e vetme funksionale. E dini cila është alternativa? Alternativa e vetme ndaj Marrëveshjes Kornizë është ajo e Dejtonit. Shkoni në Bosnje të shihni si funksionon ai shtet. Ne kemi projektin më të mirë, të cilin kryeministri, e gjithë qeveria dhe presidentja qëllimisht duan ta minojnë. Ne u themi shqiptarëve: Nuk duhet të nënshtroni nën atë provokim. Nuk ka zgjidhje më të mirë se një shtet unitar dhe këtë e themi në çdo fjalim ose deklaratë tonën.

Konkretisht për Çairin, cilat janë qëllimet në të cilat do të përqendroheni nëse bëheni kryetar komune? Çairi është komuna më e ndotur, më kaotike dhe më e papërgjegjshme në Shkup. Çairi është vend ku qytetarët nuk mund të jetojnë dhe çdo ditë janë në grindje, deri te vrasjet, për vendet e parkimit. Pra, aty nuk ka kushte minimale për jetesë, dhe nuk po flas vetëm për vendet ku jetojnë shqiptarët. Kam qenë në Topaana, lokacioni më i bukur në Shkup. Ndodhet në një kodër përballë Ambasadës Amerikane. Nëse hyni aty do të tronditeni. Kur e mora aty arkitektin e njohur botëror, nuk i besohej që është e mundur që njerëzit të jetojnë kështu në qendër të Shkupit, përballë ambasadës amerikane.

Çairi ka qenë i drejtuar nga i njëjti person për 20 vjet, dhe pas 20 vjetësh të kërkohen edhe katër të tjera, dhe madje me propozim – do të bëjmë plan për Çairin – është si të bësh shtëpi për 20 vjet dhe në fund të thuash le të bëjmë plan për shtëpinë. Kjo do të thotë se keni punuar 20 vjet pa plan dhe tani rezultati është ky kaos. Sepse është punuar pa vizion dhe mbi baza të interesave personale. Kështu, keni një lagje në Çair për të cilën që nga viti 1995 nuk ka Plan Detal Urbanistik të Përgjithshme, që është detyrë ligjore çdo 5 vjet. Që nga 1995 nuk është sjellë ky plan, e dini pse? Sepse kur nuk ka plan është më e lehtë të ndryshoni parcelat dhe të ndërtoni ndërtesa të paligjshme që pamë para disa javësh.

Prandaj, tre çështje janë më të mëdha në Çair: kaosi urban, ndotja dhe mungesa e parkingjeve. Angazhuam një shtëpi arkitekture me ndikimin më të madh në arkitekturën botërore, në mënyrë personale, përmes kontakteve të mia dhe pa kompensim financiar. Çairi është komunë 3,5 km² me 80,000 banorë dhe është një nga më të dendurat në Evropë, me rreth 25,000 njerëz për kilometër katror. Për ta ishte sfidë nëse mund të gjendet një zgjidhje urbane në një situatë të tillë. Qëllimi im? Të vizatojmë se si do të duket Çairi në fund, cili do të jetë pamja finale.

Unë u them njerëzve – unë do të dal me vizionin se si do të duket Çairi në fund, ju do ta miratoni me votën tuaj, por nuk ju premtoj se brenda një viti do të jetë kështu, por premtoj se nuk do të bëj asnjë hap jashtë planit. Nuk ekziston presion politik që mund të më detyrojë të dal jashtë planit që ju do ta miratoni. Çfarë mund të ndryshojë planin kur komuna është tepër e ndërtuar?

Për shembull, bulevardet në Çair janë të ndërprera në dy vende dhe nuk vazhdojnë. Për shkak të këtyre ndërprerjeve, “John Kennedy” nuk del në “Rrugën Plastika” përmes Topaanës, dhe nga “Princi” nuk vazhdon në të. Për shkak të këtyre dy ndërprerjeve, i gjithë trafiku kalon përmes “Cvetan Dimov” dhe kjo është një makth për qytetarët. Ky është një nga zgjidhjet.

Së dyti, sipas planit urbanistik, Çairi duhet të jetë plot me ndërtesa. Nuk është parashikuar asnjë shtëpi, përveç në rreshtin e fundit në Gazi Baba. Dhe në Çair janë të gjitha shtëpi, që do të thotë se nuk është ndërtuar sipas planit. Keni “Dijonska”, Serava dhe Gazi Baba që janë të suburbanizuara dhe nuk mund t’i thoni dikujt se kjo është qendra e Shkupit. Ne do të vizatojmë se si do të urbanizohet ai pjesë. Duhet të fillohet nga diku, duhet të fillohet nga rruga kryesore.

Çfarë kanë bërë me Planin Kryesor Urbanistik? Kanë kufizuar ndërtesat në katër kate që në vitet ’90, kështu që nuk ia vlen investitorëve të ndërtojnë aty, sepse është kaq e dendura sa duhet të blejnë pesë deri gjashtë shtëpi për të ndërtuar një ndërtesë katërkatëshe. Kjo duhet të rishikohet në përputhje me të gjitha parametrat sizmikë dhe të tjerë.

Për shembull, në Çair nuk ka asnjë trotuar të lirë, sepse janë zënë nga makinat. Pashë një raport policor sipas të cilit katër qytetarë në Çair përfundojnë çdo ditë në sallën e operacionit për shkak të një incidenti me skuter, sepse duhet të dalin në rrugën kryesore. Për biçikletat nuk po flas.

Ka kopshte të vjetra në një hapësirë të madhe në “John Kennedy” dhe nëse aty ndërtohet një garazh nëntokësor me dy kate dhe riparohet kopshti dhe shkolla mbi të, sepse janë baraka të vjetra, i gjithë “John Kennedy” do të lirohet nga parkingu, mund të vendosen shtylla dhe – ja një zgjidhje. Çdokush do të ketë parking, hapësira e gjelbër do të jetë, dhe trotuarët do të jenë funksionalë.

Megjithatë, e di se brenda një viti nuk do të mund të siguroj paratë për gjithçka. Sa është buxheti i Çairit? Rreth 20 milion euro, por 12 milion janë subvencione për shkollat. Por, çfarë po ndodh me 8 milionët e mbetura? Komuna ka lidhur 720 kontrata të rreme me aktivistë partiakë të partisë së re. Ata njerëz nuk shkojnë në punë dhe nëse hyni në faqen “Financa të Hapura” do t’i shihni emrat e tyre. Marrin nga 55,000 deri në 65,000 denarë në muaj dhe detyra e tyre është të shkojnë në mitingje dhe të shkruajnë në rrjetet sociale kundër meje. Llogaritëm se kjo është mesatarisht 350,000 euro në muaj. Imagjinoni 350,000 euro çdo muaj të investoni në rrugë, të riparoni një shkollë…

Por, partia mban gjithçka në komunë. Keni një restorant që është bazë partiake dhe është i zëvendësministrit të transportit, dhe komuna ka kontratë me të me vlerë disa dhjetëra mijëra në muaj, që paguhet me paratë e taksapaguesve, që aktivistët të mund të takohen me udhëheqësit partiakë.

Prandaj them se qytetarët në Çair nuk kërkojnë ndryshim politikani, por kërkojnë ndryshim të kulturës së qeverisjes. Unë nuk premtoj mrekulli, por premtoj sinqeritet mbi të gjitha. Jam kirurg për njëzet vjet, dhe e dini se çfarë problemi ka me korrupsionin në kirurgji. Unë u them publikut të dalin dhe të thonë nëse gjatë 20 viteve pune dikush mund të më akuzojë për korrupsion. Jam në politikë për 20 vjet, nga të cilat 10 vjet kam qenë ministër. Ky është kapitali im më i madh – integriteti, politik dhe etik.

Prandaj mund të flas tani kundër një kryeministri që përdor të gjitha mekanizmat për të dëmtuar kundërshtarët. Sepse në politikë është më e rëndësishme të mos keni pikë të dobët ku mund t’ju ushtrohet presion. Së dyti, disiplinë.

Kur je kirurg, kjo është gjëja e parë që të mësojnë – të qëndrosh zgjuar gjatë natës dhe të ngrihesh herët në mëngjes. Ne kishim një komunë ku kryetarët e komunave vinin në punë në orën 13:00. Unë kam premtuar se çdo ditë, nga ora 5:30 deri në 7:30, do të ec për këmbë në Çair, sepse është aq i madh. Do të regjistroj çdo problem dhe në 7:30 do t’i thërras shërbimet dhe do t’u jap detyra.

Njerëzit nuk kërkojnë mrekulli, ata e dinë sa është buxheti. Ata kërkojnë vëmendje. Shihni ndonjë vijë të bardhë në rrugë – nuk ka. Dje u mbush një gropë në komunë për 72,000 denarë, ndërsa për një gropë të njëjtë në Komunën e Qendër kanë paguar rreth 6,000 denarë. Njerëzit kërkojnë ndershmëri, disiplinë dhe përkushtim.

A duhet ta kuptojmë këtë si sinjal që do të hyni në qeverinë e VMRO-DPMNE? Si zgjedhje, menjëherë në mars, ndoshta edhe më herët, ku do të merren disa vendime – për BE-në, për respektimin e Marrëveshjes Kornizë dhe, natyrisht, për vettingun si kusht i tretë që kërkojmë si BDI.

Por, realisht, Çairi deri tani është udhëhequr nga DUI. Pse tani do të ishte ndryshe, edhe pse kuptoj se jeni person i ndryshëm? Ky është thelbi. Por ju keni parë për 20 vjet se çfarë ndodhte në Çair… Pikërisht për këtë njerëzit nuk kërkojnë ndryshim politikani, por ndryshim të kulturës së qeverisjes.

Unë nuk kam hyrë në komunën e Çairit gjatë 10 viteve të fundit, kështu që, edhe pse kemi qenë nga e njëjta parti, përgjegjësia është personale. Ajo ka emër dhe mbiemër. Unë nuk mund të fajësoj dikë për MPJ-në nëse është vepruar kështu apo ashtu. Unë kam qenë përgjegjës atje. Partitë janë organizata të mëdha dhe bazuar në disa parametra u jepni dikujt besim, por përgjegjësia përfundimtare, nënshkrimi, ka emër dhe mbiemër.

Kështu që nuk mund të marr përgjegjësi për atë që ka ndodhur në Çair, por premtoj se, duke ditur si kam punuar në të gjitha institucionet, do të funksionoj kryesisht në këto tre parametra – ndershmëri, disiplinë dhe përkushtim.

Ku e shihni dobësitë e mundshme të Mëdzhtit si kandidat për kryetar të Çairit? Unë zakonisht nuk dua të flas për të tjerët.

Njerëzit thonë se kjo është një betejë midis Bujar Osmanit nga BDI dhe Izet Mëdzhtit, veteranit të BDI-së, i cili ka qenë për 20 vjet nënkryetar i partisë dhe kryetar i komunës. Tani, pas 20 vjetësh, kur ofroheni si një zgjidhje alternative, me premtimin se me edhe katër vite do ta bëni Çairin më të mirë, kjo shihet si ironike.

Në vitin 2017 na këshilluan neve, si staf i BDI-së, që të mos e paraqesim Mëdzhtin në publik për të fituar zgjedhjet. Ne zgjodhëm një kandidat të ri, Visar Garniu, i cili nuk ishte i njohur, sportist, kurrë në ndonjë funksion, duke menduar se me këtë do të dërgonim mesazhin se politika e Mëdzhtit nuk do të kthehej. Por, për fat të keq, Garniu, pa qëllim të ofendoj, u bë “stilolaps” i Mëdzhtit. Ai vazhdoi me të njëjtën politikë dhe për këtë arsye është një ironizim i madh për ata që na kërkuan të mos kthehej ajo politikë, ndërsa ai përsëri kandidoi.

Ekzistojnë edhe disa parime: 20 vjet të jesh personi që vendos gjithçka brenda partisë dhe tani, kur çdo ditë kritikoni atë parti, është sikur të spiunoni lart, sepse spiunimi mund t’ju kthehet kundër vetes.

Si do të përballeni me ndërtimet pa leje në Çair?

Nëse është e vërtetë ajo që tha Danela Arsovska, Çairi është komuna me numrin më të madh të ndërtimeve pa leje? Po, përmenden 150 ndërtime pa leje dhe kjo është një numër i madh.

Së pari, përgjegjësia penale do t’i takojë institucioneve dhe për këtë, mendoj se nuk duhet të ketë asnjë tolerancë. Sepse kjo është dëm më i madh që mund t’u bëhet qytetarëve tuaj.

Por çfarë bëjmë me njerëzit që kanë kursyer gjithë jetën për të blerë një banesë dhe janë manipuluar të blejnë në ndërtesa pa leje, ku, sipas asaj që dëgjuam, nuk respektohet statika, nuk respektohen standardet e sigurisë nga zjarri etj.? Ata kanë kursyer gjithë jetën dhe tani jetojnë me një sy hapur, që të mos u ndodhë diçka.

Vlerësimet janë se nëse në Çair ndodh diçka e ngjashme me atë në Koçan ose një tërmet më i vogël, viktimat do të jenë të panumërta, sepse nuk është respektuar asnjë standard.

Prandaj, edhe pse dikush mund të thotë se nuk është parimor, nuk mendoj se këta qytetarë duhet të jenë viktimë. Mendoj se duhet menjëherë të bëjmë një ekspertizë për të parë nëse ato ndërtesa janë të sigurta, si është statika e tyre, dhe nëse mund të përmirësohen.

Për ata që nuk mund të jenë të sigurta, duhet t’u tregojmë qytetarëve se rrezikojnë jetën e tyre dhe duhet të gjejmë një zgjidhje.

Ata që mund të jenë të sigurta, mendoj se nuk duhet të rrënohen. Por ata që janë në fazë ndërtimi dhe janë pa leje, që nuk janë përfunduar dhe të banuara, ose janë ndërtesa të reja pa dokumente, tek unë nuk kalojnë, dhe të gjithë e dinë këtë.

Të gjithë ata që kanë punuar me mua e dinë që unë me paratë e shtetit nuk pi as kafe, e lëre më të lejoj që dikush të ndërtojë një ndërtesë nën mbikëqyrjen time. Kudo ku ndërtohet, në tabelë do të ketë një kod “QR” dhe çdo qytetar do të mund të shohë se kush ndërton, nëse ka leje, kush e ka lëshuar dhe kur skadon. Do të kemi edhe një hartë interaktive, ku çdo qytetar do të mund të hyjë në internet dhe të gjejë të njëjtat të dhëna, në mënyrë që qytetarët të bëhen njëfarësoj “roje ndërtimore” përkrah inspektoratit.

Objektet e reja të paligjshme jashtë planit i përjashtoj si opsion, por për ato që janë të sigurta dhe që qytetarët tashmë i kanë blerë – duhet të gjejmë një zgjidhje. Nuk mund të rrënojmë ndërtesa 12-katëshe ku njerëzit tashmë jetojnë.

Gjithashtu kam premtuar se Çairi do të jetë komuna e parë ku e gjithë procedura e tenderimit do të transmetohet drejtpërdrejt në kanalin e komunës. Duhet të ndryshojmë perceptimin se të gjithë politikanët janë të korruptuar dhe të gjithë janë të njëjtë. Nuk mund ta lejoj këtë. Nuk mund të lejoj që të më krahasojnë me politikanë të korruptuar, sepse gjithë jetën e kam dedikuar politikës.

Do të ftojmë gjithashtu organizata qytetare në çdo komision të tenderit, që të kenë një anëtar atje dhe të ndjekin personalisht se si zbatohen tenderët. E di që nuk ka shumë tenderë në komunë, por dua që kjo të japë shembullin se si duhet bërë, dhe ndoshta do t’u pëlqejë edhe disa ministrive. Sepse tek njerëzit ekziston perceptimi – politikan, funksion, tender dhe para. Dikush duhet ta ndalë këtë rreth vicioz.

Tenderi do të zhvillohet me transmetim të drejtpërdrejtë, le të përpiqet dikush ta keqpërdorë.

Keni njoftuar për një qendër rinore kulturore në platon para Skenderbeut. Nuk është kjo një ndërhyrje në autenticitetin e Çarshisë së Vjetër?
Jo, Sheshi Skenderbeu është i ri…
Pikërisht, gjithë hyrja e Çarshisë së Vjetër është e rindërtuar.

Unë u takova me zanatçinjtë në Çarshi dhe u thashë që do të gjejmë fotografi se si ka qenë para 100 vjetësh dhe nuk më duhet mendimi i një arkitekti apo të dikujt tjetër. Dua të rikthejmë pamjen e para 100 vjetësh, sepse nuk mund të jetë gjithë Çarshia e mbuluar me çadra “Skopsko Pivo”, “Coca Cola” dhe “Pepsi”, me lule artificiale dhe të ketë restorante fast food, ndërsa shiten tekstile dhe veshje. Njerëzit nuk shkojnë atje për fast food, por për momentin historik.

Pashë shembullin e Gjirokastrës ku është restauruar Çarshia. Kur erdhën për të hequr shtesat, pronarët e dyqaneve reaguan, por tani, pasi Çarshia është rregulluar, numri i turistëve dhe volumi i biznesit është trefishuar. Këtë duhet t’u thuhet njerëzve.

Mbi 100.000 turistë turq vizitojnë çdo vit Çarshinë e Vjetër. Imagjinoni nëse do të jenë 300.000 nga e gjithë bota? Duhet të rikthejmë zanatin dhe ta subvencionojmë si komunë. Çdokush që hap një dyqan për zanate të vjetra, do ta ndihmojmë për fillimin e biznesit. Edhe nëse dikush mëson një zanat si nxënës/çiçik, do të ofrojmë ndihmë dhe do t’i shënojmë produktet me markën “Çarshia e Vjetër”.

Së dyti, në Çarshi nuk mund të ketë fast food, por ushqim tradicional. Pra, zanate, ushqim tradicional dhe pamje e vjetër. Kjo është zgjidhja dhe kërkon vetëm vëmendje. Tani, makinat hyjnë brenda, qentë endacakë i frikësojnë turistët dhe nuk ka aktivitete kulturore.

Kemi premtuar të organizojmë një festival 60-ditor në Çarshi, ku çdo ditë do të ketë skenë – teatër, muzikë dhe aktivitete të tjera, që të marrë jetë.

Keni qenë në kishë dhe në xhami. Këtë e kuptuam si mesazh që do të kujdeseni njësoj për interesat e të gjithë qytetarëve.

Çfarë do të bëni që Çairi të mos kthehet në një geto ku do të ndihen të mirëpritur vetëm shqiptarët?
Së pari, kryeministri duhet të ndalë retorikën nacionaliste, sepse kjo reflektohet edhe këtu. Unë trokasi në çdo derë në Çair, dhe maqedonasit më thonë se janë të zemëruar sepse kjo prish marrëdhëniet me fqinjët dhe krijon trazira.

Unë gjithmonë kam pasur kabinetet multietnike dhe i shkatërroj ato tabu – që secili funksionon vetëm në kampin e vet. Për këtë arsye kam mirëpritur shumë nga maqedonasit, sepse e dinë që e kuptoj tolerancën dhe bashkëjetesën. Nuk është rastësi që hyra së pari në kishë, nuk e di nëse ndonjë politikan tjetër nga Çairi ka hyrë fare.

U takova me priftin dhe premtova se do të ndihmojmë me higjienën komunale, sepse komuna tani funksionon me 700 punonjës që në fakt nuk ekzistojnë, pasi janë aktivistë partiakë që nuk dalin për të pastruar, por kanë detyrë vetëm të postojnë një status në ditë kundër Osmanit dhe DUI-së.

Thashë se do të krijojmë një ndërmarrje të re, ku do të ketë një sektor që do të kujdeset për objektet fetare, oborret dhe parkun, sepse nëse Çairi njihet për diçka, ato janë objektet e vjetra fetare. Në komunë ka një kishë ortodokse dhe disa xhami; për shembull, supozohet se në Xhaminë Sultan Murat ndodhet varri i vajzës së Sulejmanit të Madh! Nuk është e sigurt, por supozohet.

Gjithashtu kam vizituar shumë kullë me orë në Evropë, shumë më të dobëta se ajo në Çair, dhe duhet të presësh dy orë për të hyrë dhe bërë një selfie. Tonja qëndron e mbyllur, e pa rregulluar dhe e papastër. Prandaj, komuna do të kujdeset për to dhe do t’i pastrojë, sepse Çairi nuk ka det, por ka Çarshi, më të madhën në Ballkan, dhe objekte fetare. Kjo do të sjellë shumë turistë dhe shumë biznese.

A prisni incidente gjatë zgjedhjeve, pasi të gjitha parashikimet tregojnë se beteja më e ashpër politike do të zhvillohet këtu?

Jo, kam një fushatë shumë të relaksuar. Përpiqem të mos sulmoj, të mos ofendoj, dhe e kam ndaluar këtë te të gjithë vullnetarët dhe aktivistët. Politika është një garë idesh; njerëzit nuk duan fyerje, nuk duan arrogancë, duan një fushatë të qetë dhe kulturore.

Çdo ditë takohem me mediat dhe shkoj derë më derë, pa paralajmërim. Trokas në dyer, ata dalin, unë prezantohem… Deri tani, nuk ka maqedonas që nuk ka dalë në derë dhe të thotë: “Ne jemi për ty.” Mund të jenë vetëm të sjellshëm, por instinkti i parë nuk gënjen.

Ajo që më shqetëson janë thashethemet se do të blejnë vota. Po ashtu, kundërkandidati im nuk jep dorëheqje nga funksioni i zëvendëskryeministrit, edhe pse deri tani të gjithë ata që kandiduan dhanë dorëheqje. Ju kujtohet Nevzat Bejta, Teuta Arifi, madje edhe një deputet dha dorëheqje, por Mëdziti jo. Nuk mund të promovojë projektet e Ministrisë së Mjedisit si kandidat për kryetar komune.

Çfarë po ndodh tani? Qeveria dërgon ftesa për gazetarët ku thuhet se zëvendëskryeministri “dhe kandidati për kryetar komune të Çairit” do të ketë një aktivitet. Si mundet që qeveria të ftojë gazetarët për një kandidat për kryetar komune të Çairit? Dhe nuk pati reagim nga gazetarët. Çdo ditë brenda projekteve qeveritare dalin ekskavatorë në Çair, hapin rrugët, bëjnë diçka për të blerë në këtë mënyrë vota. Po flitet edhe për përpjekje për të shpërndarë para në disa vende.

Kjo është ofendimi më i madh për njerëzit dhe për këtë ka vetëm një zgjidhje – pjesëmarrje masive. Vetëm kështu mund të parandalohen këto përpjekje për të blerë votuesit.

Në cilat vota llogaritni përveç atyre të DUI-së, sidomos nëse VMRO-DPMNE motivon anëtarët dhe simpatizantët e saj të votojnë për Mëdzitin? Nuk do t’i marrin, sepse unë shoh sondazhet. VMRO-DPMNE mund të ketë 200-300 aktivistë që mund ta dëgjojnë, por maqedonasit që jetojnë me vështirësi këtu për shkak të ndërtimeve të paligjshme, sepse hapin dritare dhe kanë ndërtesa para vetes, për shkak të papastërtisë, ata nuk do të dëgjojnë urdhra nga VMRO-DPMNE.

Prandaj jam i bindur që do të marr shumicën edhe të votave maqedonase në Çair. Në sondazhin e fundit, diferenca në mbështetje është mbi dhjetë për qind në favorin tim, dhe deri tani nuk ka pasur zgjedhje ku mund të tejkalohej kjo diferencë. Madje mendoj se kur je në opozitë, ato shifra nënvlerësohen sepse njerëzit frikësohen të tregojnë për kë votuan. Mendoj se diferenca do të jetë edhe më e madhe.

Përktheu dhe përshtati Flaka